«قلی» که سازنده و بهره بردار راه آهن سراسری ایران هستند

[ad_1]

ساخت راه آهن سراسری ما مرهون دو برادر صنعتگر و سیاستمدار اوایل دوره پهلوی بود. مهدی و مرتضی هدایت هر دو با پسوند «قلی» یاد می‌شوند. مرتضی قلی ایده خود را از کتاب راه نجات در زمان محمدعلی شاه قاجار شکل داد و 20 سال بعد در دوران پهلوی اول، برادرش مهدی قلی ایده او را از کتاب او گرفت و آن را قانون کرد. به تصویب دولت و مجلس و اجرا شد.

به گزارش ایسنا، امروز چهارم اسفندماه سال نود و پنجمین سالگرد تصویب قانون احداث راه آهن سراسری کشورمان در سال 1305 است.

را

رضا قلی خان هدایت مازندرانی

لایحه احداث راه آهن سراسری در ایران برای دومین بار توسط مهدی قلی هدایت مخبرالسلطنه وزیر فواید عامه پهلوی اول و نوه رضاقلی خان هدایت مازندرانی از فتحعلی شاه، محمد به مجلس شورای ملی تقدیم شد. شاه و ناصرالدین شاه.

را

مرتضی قلی خان هدایت

اما ایده و طراح اصلی این خط مرتضی قلیخان هدایت معروف به صنیع الدوله بود. در سال 1286 او ایده خود را در کتابی به نام راه نجات نوشت و خط راه آهن را بر روی نقشه جغرافیایی هنری کیپرت ترسیم کرد که در سال 1883 در برلین منتشر شد. او سال ها صنعت آلمان را مطالعه کرد.

را

مهدی قلی خان هدایت

ایده این صنعتگر 20 سال بعد در پاییز 1306 توسط برادرش اجرا شد. مهدی قلی هدایت ملقب به مخبرالسلطنه وزیر فواید عامه و تجارت کابینه ششم میرزا حسن مصطفی الممالک بود. ، طرح برادرش را طی لایحه ای به مجلس شورای ملی ششم آورد. وی پس از مذاکرات سخت و جلب نظر اکثریت نمایندگان، سرانجام با کسب رای مثبت نمایندگان، پروژه ساختمان برادرش را در 25 مهر 67 در برنامه ای باشکوه با حضور مقامات عالی رتبه کشور آغاز کرد. .

را

مهدی قلی هدایت با جعفرقلی خان بختیاری و محمدعلی فرزین در مجلس شورای ملی

صحبت های مهدی قلی صندلی راحتی نیست. وی لایحه احداث راه آهن سراسری را یک بار در هفته آخر پنجمین دوره مجلس شورای ملی در بهمن 1304 و همچنین در روز اول اسفند 1305 به ششمین دوره مجلس شورای ملی تصویب کرد که برای مجلس شورای ملی رد شد. بار اول و دوم علیرغم مخالفت های شدید پس از سه روز مذاکره و گفتگو در تاریخ 5 اسفند 1390 به تصویب مجلس رسید.

مهدی قلی کتاب خاطرات و خطرات خود را درباره طرح احداث راه آهن محمره به بندر گز و مخالفت دکتر مصدق: الغریب، مصدق السلطنه با ایده ساخت کارخانه قند مخالفت کرد. ریل منفعت مادی مستقیم ندارد. گفتم ریل به معنای بهره مستقیم مادی نیست. مزایای غیر مستقیم راه آهن بسیار است. دستور هیچ منفعت مادی ندارد، به نفع کشور مهم است. شکر به جای خود داده می شود و دلیل بر رد ما کافی نیست.

را

دروازه گمرک تهران

کلنگ در ساخت و ساز

ساعت 8 صبح روز یکشنبه 23 مهر 1306 به دعوت وزارت فواید عامه و تجارت، وزرا، رجال، نمایندگان مجلس شورای ملی، سفرا، فرماندهان ارتش و مدیران رسانه ها در بیرون دروازه گمرک محله حسین آباد تهران تجمع کردند. به رضاشاه پهلوی انتخاب نقره خود را تقدیم کند. به زمین می خورد و ساخت ایستگاه راه آهن مرکزی آغاز می شود.

منابع مالی احداث ایستگاه مرکزی راه آهن و شبکه راه آهن کشور بر اساس مصوبه مجلس شورای ملی از محل درآمدهای مالیاتی مربوط به شکر، شکر و چای تامین می شود.

قبل از اتمام ساخت راه آهن، دولت قانون انحصار شکر و چای و نمک را وضع کرد و در نهم خرداد 1304 به تصویب مجلس شورای ملی رسید. بر اساس این قانون از هر 3 کیلوگرم شکر 2 ریال و از هر 3 کیلوگرم چای 6 ریال وصول شد و درآمد حاصل از آن صرف احداث راه آهن سراسری شد.

را

رضا شاه در مراسم احداث راه آهن سراسری ایران

در ابتدا ساخت راه آهن زیر نظر مهندسین مشاور آمریکایی و کارشناس آلمانی و زیر نظر دولت ایران انجام شد، اما در بهار 1307 ساختمان مرکزی راه آهن به سندیکایی متشکل از یک آمریکایی واگذار شد. شرکت و سه شرکت آلمانی. عملیات از شمال و جنوب شروع شد و مسئولیت جنوب به آمریکایی ها و مسئولیت شمال به آلمان ها سپرده شد.

در سال 1913، یک سندیکای اسکاندیناوی به نام Compsax عملیات ساخت و ساز را بر عهده گرفت و کار را به چندین شرکت اروپایی واگذار کرد. سرانجام دو قسمت شمالی و جنوبی راه آهن سراسری ایران در چهارم شهریور 1317 به منطقه شازند اراک متصل شد. این خط بندر شاهپور در غرب خلیج فارس را به بندر شاه در شرق استان مازندران متصل می کند.

ساخت راه آهن سراسری در 26 مرداد 1317 به پایان رسید و دو خط شمالی و جنوبی کشور به ایستگاه سمیه متصل شد.

لرد کرزن، سیاستمدار انگلیسی، نوشت: «همه اشراف ایران، چه شاه و چه دیگران، وجود راه آهن در کشورشان را کلید پیشرفت و توسعه می دانند و به ویژه صدراعظم به من گفت که ایران چاره ای ندارد. اما برای رسیدن به پایه های کشورهای اروپایی راه آهن وجود دارد.» “بله خیر.”

خسرو معتضد مورخ کشورمان نیز گفت: راه آهن سراسری جنوب به شمال ایران در سال 1317 به ایستگاه فوزیه متصل شد. تا تیر 1320 راه آهن سراسری از شرق به شاهرود رسیده بود، اما از آنجایی که انتظار می رفت مشهد مقدس زائران زیادی داشته باشد، تصمیم گرفتند راه آهن مشهد را ادامه دهند. راه آهن از شمال غرب کشور تا مرکز شهر ادامه داشت اما با شروع جنگ جهانی دوم به همین شکل باقی ماند و اشغال ایران تا سال 1325 اجازه ادامه کار را نداد. از این سال تا سال 1335 به دلیل نامساعد بودن داخلی. در شرایط، ادامه کار برای ساخت خط کشور وجود نداشت. پس از آن با درآمد ناشی از افزایش قیمت نفت و افزایش مالیات، این خط به شهر تبریز و مراکز برخی استان ها رسید. خط ملی در زمان محمدرضا شاه توسعه یافت و تهران را به شهرهای سمنان، مشهد، قزوین، زنجان، اصفهان، یزد و کرمان متصل می‌کند.

را

مراسم راه اندازی راه آهن تهران

خطوط گذشته

راه آهن کشور قبل از زمان رضاخان به شرح زیر بود:

23 سال پس از ساخت اولین راه آهن جهان بین دو شهر استاکتون-دارلینگتون انگلستان در سال 1203، این فناوری حمل و نقل وارد ایران شد.

به گفته خسرو معتضد، مورخ معاصر ایران، راه آهن ایران در دوره قاجاریه و از اواخر سلطنت محمدشاه در سال 1226 تا آخرین سال سلطنت احمدشاه آخرین پادشاه قاجار بوده است. در سال 1299 با 230 کیلومتر طول در ضلع شمالی و جنوبی به صورت متناوب ساخته شده است.

اولین راه آهن ایران در سال پایانی سلطنت محمدشاه قاجار توسط فردی به نام خوشتاریا فردی گرجی – روسی به طول 14 کیلومتر در سال 1226 شمسی بین رشت – بندر پیر بازار – بندر انزلی ساخته شد.

خط بعدی راه آهن تهران – حضرت عبدالعظیم در سال 1261 توسط یک شرکت بلژیکی به طول 9 کیلومتر کشیده شد و توسط مردی روسی سرمایه گذاری شد و ناصرالدین شاه سوار این قطار شد و به شهر ری رفت.

ساخت خط آهن بعدی توسط روس ها در سال 1291 یعنی یک سال قبل از جنگ جهانی اول آغاز شد و در یک جنگ چهار ساله به پایان رسید. این خط دو شهر جلفا و تبریز را به هم متصل می کند. به بسیج نیروهای روس در استان های خراسان، گیلان، مازندران و آذربایجان که بر اساس عهدنامه 1285 1907 تحت کنترل روسیه بود، سرعت بخشید.

انگلیس همچنین اولین راه آهن را برای انجام فعالیت های نفتی در استان خوزستان ساخت. در آغاز جنگ جهانی اول، راه آهن دیگری به طول 67 کیلومتر از کویته عراق تا منطقه دزدآباد در استان سیستان و بلوچستان ساختند. انگلیس علاوه بر این دو مسیر ریلی، بوشهر را از طریق راه آهن دیگری به برازجان متصل کرد. آخرین خط آهنی که انگلیس در جنوب کشور ساخت، راه آهن میرجاوه – زاهدان در سال 1299 بود.

پروژه راه آهن ایران با 1394 کیلومتر راه آهن در 26 مرداد 1317 به پایان رسید و دو خط شمال و جنوب به ایستگاه راه آهن فوزیه (سمیه) متصل و در سومین روز شهریور 1317 به طور رسمی افتتاح و اجرا شد.

منبع:

سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، جزوه راه آهن ایران منتشر شده توسط شرکت راه آهن دولتی ایران

انتهای پیام/

[ad_2]
Source link

درباره ی admin

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *